Palenque. Perła starożytnych Majów

"Palenque (wym. Palenke) to nazwa antycznego miasta Majów, dziś rozległej strefy archeologicznej otoczonej parkiem, oraz nazwa mieszczącego się 7 km. dalej turystycznego miasteczka - głównej bazy turystycznej i usługowej. 

"Palenque-archeologiczne" to obecnie jeden z najpiękniejszych historycznych obiektów w Meksyku, a także jeden z  najważniejszych ośrodków politycznych i kulturowych "Klasycznej Epoki" Mezoameryki, obejmującej okres od 250, do 900 roku naszej ery, gdy cywilizacja Majów przeżywała rozkwit. 

Palenque powstało w okolicy VI w. i było zamieszkiwane przez około 3 stulecia, aż do końca epoki, kiedy wiele miast Majów zaczęło się wyludniać. Na początku VII w. tron objął być może najsłynniejszy i najlepiej poznany z Majów - Pakal. Miał wówczas 12 lat. Rządził przez kolejne 68, dożywając rekordowych na tamte czasy 80 lat. 

Historia Pakala wyryta jest w kamieniu (w glificznym i dziś w pełni odszyfrowanym piśmie Majów) na jednej ze świątyń w centralnej części Palenque - "Świątyni Inskrypcji" - może najbardziej imponującej i najlepiej odrestaurowanej piramidalnej świątyni w całej strefie. 

Co ciekawe, historia ta wspomina także o miejscu jego pochówku, który niczym w starożytnym Egipcie, miał miejsce we wnętrzu owej piramidy. Imponujący, bogato zdobiony i pokryty glifami kamienny sarkofag znajduje się na końcu długiego tunelu, prowadzącego ze szczytu piramidy, na której tradycyjnie mieściła się świątynna budowla. Odkrycie grobu Pakala w jego oryginalnej postaci, wraz ze wszystkimi pochowanymi w nim artefaktami, w tym najbardziej kunsztowną kiedykolwiek znalezioną maską z jadeitu (wykonaną z mozaiki setek małych kawałków tego najbardziej drogocenego kruszcu Majów) jest jednym z największych odkryć archeologicznych w Mezoameryce (dokonanym stosunkowo niedawno) i jednocześnie największym źródłem wiedzy o Pakalu.

Na jednej z inskrypcji w grobowcu, Pakal jest przedstawiony jako wstępujący do świata nadziemskiego , lub "celestialnego" (w niemowlęcej pozie unoszący się i spoglądający ku górze) i oddaje to, jak się uważa, wiarę mieszkańców w boskie wcielenie króla Palenque, który od tego momentu staje się przedmiotem pośmiertnego kultu. Istotnie, twarz Pakala z charakterystycznym długim i prostym nosem (rzeźbiony na reliefach zawsze z profilu) znaczy wiele ważnych świątyń i jemu, oraz jego dynastii, poświęcone są liczne przedstawienia w mieście sięgające wielu lat po jego śmierci. 

Płaskorzeźby na ścianach świątyń i pałacu należą do jednych, lub wprost najbardziej kunsztownych i wysublimowanych w całej Mezoameryce. Niektóre mają tak dopracowane szczegóły, że możemy podziwiać poszczególne linie zmarszczeń skóry na twarzy, dłoniach, czy stopach Pakala i jego świty konsuli, dygnitarzy, posłańców, lub jego następców. Większość tych reliefów przeniesiona jest jednak do Muzeum przy strefie arch. , lub mieści się w Muzeum Antropologii w Mieście Meksyk. 

Palenque i sztuka z związana z życiem tego miasta to kwiat kultury Majów w jej najszczęśliwszym rozkwicie. 

Odkryta dla turystów cześć 1,400-letniego miasta stanowi jedynie 5% całej strefy urbanistycznej. Znakomita większość budynków pozostaje przykryta przez dżunglę, jednak ta odkryta część stanowi tą z archeologicznego punktu najważniejszą - centralną cześć poswieconą życiu elit. To część sprawowania władzy (pałac lub "El Palacio") i wysokie piramidalne świątynie-grobowce, ułożone w symboliczny sposób oddający jednocześnie astronomiczno-matematyczną wiedzę i kosmologiczne wierzenia mieszkańców. W piramidzie obok tej, w której głębokim wnętrzu pochowany jest Pakal, spoczywają szczątki "Czerwonej Królowej", żony Pakala, także z piękną, jadeitową maską i licznymi obiektami uważanymi przez jemu współczesnych ziomków za najcenniejsze, i najbardziej pomocne w tzw. "przejściu do następnego życia", lub do innego świata. 

Dawni Majowie wierzyli, i dziś nadal wielu z nich wierzy, w wieczny cykl odnowień, którym podlegały nie tylko ruchy ciał niebieskich (dzięki którym przewidywano zaćmienia słońca lub położenie Wenus i księżyca), ale którym podlegał także ludzki żywot. Jednak poza światem ziemskim, wg Majów, istnieją 2 inne, równie realne światy: świat nadziemski - siedziba bogów i gwiazd, w którym znalazł się Pakal, obok innych ważnych bogów (w tym obok naczelnego boga agrokultury i wzrostu), oraz świat podziemny, zwany "Xibalba" (czyt. Szi-bal-ba), który nie tylko jest światem ciemności, ale także niewidzialnych zjawisk. "Xibalba" jest miejscem, w którym, m. in. przebywa słońce, gdy co noc wędruje pomiędzy zachodem, a wschodem. 

Turyści mogą zastanawiać się nad niezwykłym światem Majów i ich mitologią przechadzając się rozległym systemem ścieżek pomiędzy placami, piramidami, rezydencjaami, a także akweduktami, pośród gęstej dżungli i porośniętych nią niekiedy stromych wzgórz, którymi spływają górzyste potoki poprzez niewielkie "siklawy", tworząc niekiedy małe tarasy wodne, naturalnie uformowane, niczym kaskady wielkich, luksusowych "jacuzzi", które najpewniej służyły dawnym autochtonom. 

Palenque nie jest przy tym tak zalana turystami, jak np. Chichen Itza, i nie trudno jest zaszyć się tu w jakimś magicznym i widowiskowym miejscu wśród starych, milczących kamieni i rozśpiewanych, egzotycznych ptaków. 

Na zdjęciu "Świątynia Inskrypcji" widziana z szerokich schodów prowadzących do "El Palacio". 

Rio Dulce, Gwatemala.